21 juli, 2023 / 
Anne Geurtsen
In juli werd officieel bekend gemaakt dat VanMoof failliet is. De hippe Amsterdamse fietsenmaker met klanten van Tokyo tot New York. Klanten hadden er ongeveer € 3.500 euro voor over om zo'n stads E-bike te mogen berijden.
Helaas en echt jammer, want het is/ was toch wel een mooi Nederlands bedrijf om trots op te zijn. Volgens het NRC Handelsblad "is het een teleurstelling voor de Nederlandse maakindustrie. Zeker omdat de Helmondse zonne-autobouwer Lightyear, ook lange tijd een publiekslieveling, een half jaar geleden eveneens in de problemen kwam. Beide nieuwe maakbedrijven hadden torenhoge ambities met consumentenproducten: Lightyear wilde als een nieuwe Tesla de auto-industrie op z’n kop zetten, zoals VanMoof dus de Apple van de fietsenbouwers wilde worden".
Uit het krantenartikel blijkt onder andere dat VanMoof de retourstroom aan defecte fietsen niet aan kon. Ook niet na een partnership met KwikFit. Mensen moesten wekenlang wachten op de reparatie van een kapotte fiets met een hoos aan uiterst negatief online commentaar als gevolg. Belangrijke oorzaak voor de slechte klantenservice was met name dat de productie van een groot deel van de onderdelen in eigen hand was. Dat geeft weliswaar een mooie eigen Apple achtige look & feel, maar is beperkt opschaalbaar en legt een enorme druk op de organisatie. Vooral als er iets fout gaat. Dat het moeilijk opschaalbaar is, is gebleken uit de beperkte aantallen die zijn verkocht: 190.000 in 14 jaar tijd. Dan blijft productie kostbaar.
Daarnaast waren er nogal wat problemen met de software. Een VanMoof fiets is namelijk niet zomaar een fiets, maar één die verbinding heeft met een server in de cloud. Technologische snufjes zijn mooi en helpend, maar kunnen ook onverwachte problemen veroorzaken. VanMoof klanten zullen met 1 prangende vraag zitten: blijft mijn VanMoof fiets 'het doen' als de servers van het bedrijf binnenkort wellicht offline gaan....
"The industry standards in place to test e-bikes weren’t high enough.
So we made our own standards."- VanMoof
Zo'n VanMoof debacle kan je als ondernemer of operationeel manager enorm triggeren lijkt mij. Van de vraag 'als onze producten, machines, componenten die wij produceren maar van uitstekende kwaliteit zijn' kun je wakker liggen. Retourstromen met kapotte of niet werkende producten, ingewikkelde reparaties en terugroepacties: het levert je imagoschade op en brengt je zomaar in de financiële problemen of erger.
Nu ja, er is niet alles mee gezegd en de duidingen over het waarom en hoe buitelen over elkaar; maar ik denk dat het VanMoof faillissement voor een belangrijk deel is terug te brengen op gebrekkige kwaliteit van het productieproces. En daarmee bedoel ik niet dat ze hun producten niet hebben getest of iets dergelijks. Op hun site hebben ze er zelfs uitgebreid aandacht voor. Onder de ronkende slogan: "The industry standards in place to test e-bikes weren’t high enough. So we made our own standards." kun je indrukwekkende beelden zien van hoe een fiets aan allerlei extreme tests wordt onderworpen.
Dat is uiteraard allemaal nodig, maar het gaat er ook om dat je efficiënt en consistent een grote serie parts van hoge kwaliteit kunt produceren en die vervolgens feilloos kan assembleren tot die hippe stadsfiets. En dat je je 'supply chain' onder controle hebt voor parts die je inkoopt en je de benodigde voorraadniveaus goed kan voorspellen. Zeker als je de hele productieketen min of meer in eigen hand wil houden zijn dat essentiële zaken. Is dat allemaal niet op orde, dan zullen de kosten per geleverd product te hoog blijven waardoor je bedrijfsresultaten onnodige negatief zullen uitpakken. Investeerders voelen dat wankele business model denk ik haarfijn aan en het is waarschijnlijk daarom, dat de broers Carlier het niet is gelukt, tijdig extra kapitaal aan te trekken met het faillissement als gevolg.
Ook werken aan een opschaalbaar bedrijfsmodel?
Wat kun je nou doen om zoiets te voorkomen?
Belangrijk is dat je een opschaalbaar productiemodel inregelt dat bovendien consistent hoge kwaliteit producten oplevert. Zeker als de variatie in producten of parts niet al te groot is (zoals bij VanMoof) moet alle inspanningen van jou als ondernemer daarop gericht zijn. Opschaalbaarheid levert immers schaalvoordelen: dalende kosten per geproduceerde eenheid, hogere winst / dalend verlies per geleverd product. Hieronder noem ik 5 aangrijpingspunten voor voorspelbare productieproces en hoge kwaliteit.
1. 'Design for quality'
Design is niet alleen maar 'good looks' en marketing. Problemen met producten kunnen zich voordoen door fouten die te wijten zijn aan het design van een onderdeel of product. Testen van designs in een vroegtijdig stadium is daarom erg belangrijk. Ik denk dat VanMoof dit huiswerk wel op orde had.
2. 'Design for assembly' - circulariteit
Aanvullend is 'Design for Assembly' cruciaal. Producten dusdanig ontwerpen dat het samenstellen op de werkvloer eenvoudig is. Houd er hierbij rekening mee dat het begrip circulariteit in de economische wetgeving steeds belangrijker wordt. In je designs moet je daarom ook hierover nadenken: hoe kun je producten, machines e.d. zo ontwerpen dat het merendeel van de onderdelen herbruikbaar is na afloop van de levensduur. In het verlengde hiervan is het belangrijk om producten zo te ontwerpen dat componenten eenvoudig vervangbaar zijn tijdens de levensduur van het product.
3. Training / (digitale) werkinstructie
Het is bekend dat een operator, hoe goed en consistent hij ook werkt, op een gegeven moment toch ergens een steekje laat vallen. De realisatie van producten op basis van een heldere werkinstructie met duidelijke stappen en aanwijzingen kan veel ellende voorkomen. Training van operators en reviews van best practices kan kwaliteit met sprongen vooruit brengen.
4. Meting en testen
Digitale werkinstructies kunnen vervolgens worden verrijkt met metingen en tests die operators moeten registreren. Dit kan je eventueel in een digitaal product paspoort vastleggen voor analyse in latere instantie. Metingen en tests kun je uiteraard vergelijken met een norm. Hoe eerder afwijkingen van de norm wordt vastgesteld hoe beter het is. Dit voorkomt veel herstelwerk verderop in het productieproces. Ook hier is stabiliteit van het productie proces belangrijk; zie onze blog over Statistical Process Control over hoe je dat op een efficiënte manier kan bereiken.
5. Monitoring / predictive maintenance / circulariteit
Zoals hierboven al gezegd: fabrikanten moeten de hele lifecycle van hun product goed doordenken, dus ook de periode dat het product gebruikt wordt tot het moment van afdanken / deïnstallatie. Als het even kan wil je daarbij het liefst eerder dan een klant zelf weten of zich een probleem voordoet of dat dat binnenkort (waarschijnlijk) het geval zal zijn. Met Internet of Things technologie kun je je producten monitoren op prestaties en eventuele gebreken.
Doorstart
VanMoof krijgt misschien nog wel een doorstart, laten we het hopen voor de 700 medewerkers. Het lijkt me verstandig om alle pijlen dan wel te richten op het beter kunnen schalen van het productieproces voor het leveren van consistent hoge kwaliteit tegen en lager kostenniveau.
Meer lezen over hoe je met Togetr een Smart Factory realiseert?
